1. Roosdaal ontstond op 1 januari 1965 uit een fusie van de gemeenten Pamel, Strijtem en O.-L.-Vr.-Lombeek. De precaire financiële situatie van Strijtem en O.-L.-Vr.-Lombeek enerzijds, bijkomende subsidies anderzijds, alsook het feit dat de gemeenten bij deze eerste fusieoperatie nog zelf hun 'partners' konden kiezen, waren redenen opdat de drie gemeenten toehapten (1). Op 1 januari 1977 kwam daar nog het overgrote deel (400 ha van de 526 ha) van Borchtlombeek bij (de Populierstraat en de Kleistraat vormden de grens zodat het Hof te Kattem evenals de woonwijk naar Liedekerke gingen). Ook werden enkele kleine grenswijzigingen doorgevoerd, met Lennik langs de Ninoofsesteenweg en de Pelmolenstraat, met Gooik langs de Geraardsbergse baan. Tenslotte werd bij K.B. van 11 december 1982 het Hof te Kattem met de omliggende landbouwgrond terug naar Roosdaal overgeheveld (motivatie: de bewoners van het Hof te Kattem zijn volledig op het gehucht Kattem aangewezen).
Eén van de voorwaarden voor de eerste fusie was, dat de nieuwe gemeente een nieuwe naam zou krijgen, opdat geen enkele deelgemeente de indruk zou hebben te worden geannexeerd (2). Eerst was het Rosendaal, naar een aldus genoemde kouter (ca. 1420 'troosendal' geheten (3)) behorend tot of grenzend aan de drie deelgemeenten (4). Geen slecht idee, maar daar had de hogere overheid bezwaar tegen omwille van Roosendaal/Rozendaal in Nederland en ook in Frans-Vlaanderen, en er bijgevolg gevreesd werd voor verwarring. Tenslotte werd de naam verbasterd tot Roosdaal (5) (6). Toponymisch gaat 'roos' in de plaatsnaam 'troosendal' terug naar het Germaanse 'rausa' of het Frankische 'rausch' dat 'riet' betekende. Rosendaal was dus ooit een dal waar riet groeide, was zeker geen rozenveld. Toch werden er in het nieuwe wapenschild en op de nieuwe vlag vier rozen naast elkaar geplaatst die refereren naar de deelgemeenten. De kleuren groen en wit (zilver) verwijzen naar het wapen van de familie d'Ongnies dat voor de fusie het gemeentewapen van Pamel was. (7)

Datzelfde jaar werden 121 kinderen geboren en overleden er 113 inwoners (toen uitzonderlijk hoog), 303 mensen kwamen in Roosdaal wonen en 263 weken uit. De bevolkingsdichtheid bedroeg toen 450 inw/km²; 45,3 % was ongehuwd; 48,3 % gehuwd; 6 % weduwe of weduwnaar; 0,4 % gescheiden en 99,6% was Belg.
Het inwonersaantal schommelde, maar de trend was toch stijgend, tot 7802 (3883 m . en 3919 v.) eind 1972, 7853 (3940 m . en 3913 v.) eind 1976. Doordat begin 1977 een deel van Borchtlombeek werd toegevoegd telde Roosdaal ineens 9682 inwoners, in 1984 al aangegroeid tot 9897 (4959 m . en 4938 v.). Intussen lag ook de oppervlakte eindelijk vast: 2169 ha of 21,69 km². Eind 1988 was de kaap van 10000 inwoners definitief overschreden. Gestaag groeide het aantal Roosdalenaren tot 10318 (5079 m. en 5239 v.) eind 1994, tot 10790 (5313 m . en 5477 v.) eind 2006. Maar zoals ook al voordien was dat jaar het aantal geboorten (95) kleiner dan het aantal overlijdens (102), zodat de bevolking alleen nog maar toenam door inwijking! 189 inwoners hadden eind 2006 een vreemde nationaliteit. Eind 2010 bedroeg het aantal inwoners 11288 (5557 m. en 5731 v.), waarvan 313 niet met de Belgische nationaliteit. Het aantal geboorten was dat jaar 90, het aantal overlijdens 100, Eind 2015 steeg het inwonersaantal tot 11503, waren er tegenover 119 overlijdens 'maar' 104 geboorten. Intussen woonden er wel 177 meer mannen dan vrouwen. Daarbij hadden 404 inwoners een vreemde nationaliteit. Eind 2020 was het inwonersaantal gestegen tot 11662.

Zoals de voorbije jaren organiseerde het gemeentebestuur ook in 2016 voor de inwijkelingen een rit doorheen Roosdaal waarop de nieuwkomers meer over de gemeente te weten kwamen, afgesloten met een hapje en een drankje in het Koetshuis. Zij kregen ook een infomap mee.

In de voorbije 50 jaar behaalde de CVP/CD&V telkenmale de meerderheid. Bijgevolg was de burgemeester, waren de schepenen, was de voorzitter van de COO/het OCMW telkens een CVP/CD&V-er. Driemaal echter verkreeg ook een andere partij toch een schepenzetel: in 1965 de Gemeentebelangen en in 1981 en 1983 de PVV. In 1965 (dus na de verkiezingen van 11 oktober 1964) waren ze in de gemeenteraad met 13 (burgemeester, 3 schepenen en 9 raadsleden), in 1971 met 15 (burgemeester, 4 schepenen en 10 raadsleden). Met de komst van (een gedeelte van) Borchtlombeek in 1977 vergrootte het aantal tot 21 (burgemeester, 4 schepenen en 16 raadsleden). Nadien bleef het bij 21, maar het aantal schepenen groeide naar vijf, zelfs naar zes. Soms was de meerderheid in zetels comfortabel (b.v. in 2000: 13 tegen 8), andere keren was ze krap (b.v. in 1977: 11 tegen 10). In de oppositie zetelden, de ene partij al langer dan de andere, BSP/SP/SPA, PVV/VLD/Open Vld, VU/NVA, Vlaams Blok/Belang en vanaf 2019 ook Groen. Meermaals kwamen sommige van deze partijen gezamenlijk op, samen met ‘onafhankelijken'. Zo dongen ook plaatselijke lijsten mee: Gemeentebelangen in 1964 (diverse strekkingen tegen ‘ Kavelout' ), in 1970 (PVV, BSP en onafhankelijken), in 1976 (PVV, BSP en onafhankelijken); Christelijke Centrum Lijst in 1982 (met rond de lijsttrekker 7 kandidaten); Eenheidslijst in 1988 (VU, SP en PVV); Ons Roosdaal in 2006 (NVA, SPA en onafhankelijken); Uw Gemeente in 2012 (met 1 kandidaat), Anders in 2018. Allen in de hoop de CVP/CD&V meerderheid te breken of op de wip te zitten, om zo het bestuur (meer) te determineren.

3.2. Gemeenteraad
3.2.1. Burgemeesters
1/1/1965 - 5/5/1981: Van Cauwelaert de Wyels Karel
2/8/1981 - 20/4/1991: Van Saene Rik

3.2.2. Schepenen
2/1/1965 - 31/12/1976: Couck Frans C. A.
1/1/1971 - 17/12/1975: De Backer Pïeter Lodewijk
1/1/1977 - 31/12/1988: Heyvaert Albert J.
1/4/1983 - 31/12/1988: Suys Eddy R.M.
1/4/1983 - 1995: Ots Henri E.
1/1/1989-31/12/1994: Cornelis Frans J.

3.2.3. Raadsleden:
1/1/1965 - 31/12/1970: De Backer Pieter Lodewijk
1/1/1965 - 31/12/1970: Van der Perre Gustaaf
1/1/1971 - 29/1/1973: Willems Alfred L.
1/1/1971 - 31/12/1976: Ermens Marcel V.A.
1/1/1971 - 7/9/1975: Asselman Petrus Frans
29/1/1973 - 199x: Pauwels Jeanine
7/9/1975 - 31/12/1976: Van Hereweghen Kamiel
1/1/1977 - 31/3/1983: Couck Frans C.A.
1/1/1977 - 31/3/1983: De Bolle Arthur
1/1/1977 - 31/3/1983: Ots Henri E.
1/4/1983 - 31/12/1988: Cornelis Frans J.
1/4/1983 - 31/12/1988: De Bolle Hubert
1/4/1983 - 31/12/1988: Eylenbosch August

3.4.1. Voorzitters OCMW
1977 - 1985: Van den Nest Cyriel
1989 - 1994: Van den Nest Cyriel
1995 - 2000: Ots Henri E.

3.4.2. Leden OCMW
1977-1982: Van der Perre Louis

In 1964 stelden O.-L.-V.-Lombeek en Strijtem als voorwaarde voor fusie met Pamel o.a. dat ‘Het centrum van de nieuwe eenheid moet gelegen zijn aan de “Belle Alliance”. In 1975 echter ging de gemeenteraad akkoord voor de bouw van een nieuw gemeentehuis achter het oude, in Pamel-centrum. Maar Stedebouw keurde het ontwerp af en nieuwe plannen lieten op zich wachten. Toen in januari 1977 de laatste ‘huisbewaarders’ uit het vroegere ‘schoolhuis’ waren vertrokken konden alle lokalen door de administratie worden ingenomen en werd het gebouw in 1977-1978 dan toch nog gerenoveerd. Tegelijkertijd werd in de oude gemeenteschool een nieuwe raadzaal ingericht. Uiteindelijk werd in 1989 een architectuurwedstrijd uitgeschreven; laureaat werd het architectenduo L. Van Cauwelaert en W. Geeroms. Nadat in augustus 1991 de administratie en politie waren verhuisd naar de Pamelse Klei, in een voormalige expositieruimte van Meubelen Stockmans, werd het oude gemeentehuis afgebroken en kon begonnen worden aan de bouw van het nieuwe, waarin ook plaats was voor de P.O.B.: kostprijs ruim 63 miljoen fr. Het nieuwe gemeentehuis werd ingehuldigd op 5 november 1993.

6.3. Gemeentelijk onderwijs

* Het gemeentelijk onderwijs telde in 1965 vier vestigingsplaatsen: O.L.V.-Lombeek, Poelk, Pamel en Strijtem.. Na het sluiten van vestigingsplaats Poelk in 1988 waren ze nog met drie binnen één school, die vanaf 1 september 2001 Triangel werd genoemd. In april 2018 besliste de gemeenteraad Triangel Strijtem (1 september 2018) en Triangel O.L.V.-Lombeek (1 september 2019) af te splitsen van Triangel Pamel, zodat vanaf dan Triangel twee scholen omvatte. Beide scholen fungeren uiteraard met de gemeente als inrichtende macht.
* In 1976 telden alle vestigingsplaatsen samen 76 kleuters en 239 leerlingen. In het schooljaar 1983-1984 waren er 70 kleuters, maar was het aantal leerlingen verminderd tot 171. Dit laatste cijfer zakte verder tot 167 in het schooljaar 1984-1985 en 158 in het schooljaar 1985-1986. In Roosdaal gaven toen 10 onderwijzers les (6 in Pamel, 2 in Strijtem, 2 in O.L.V.-Lombeek), maar door dit dalend aantal leerlingen had Roosdaal maar recht op negen onderwijzers. Waarop de gemeenteraad besliste één onderwijzer en ook een bijzondere leermeester zwemmen uit de gemeentekas te betalen. Het was niet de eerste keer en zou ook niet de laatste keer zijn dat het gemeentebestuur om pedagogische of structurele redenen meer klasgroepen inrichtte dan er door de hogere overheid werden gesubsidieerd, wat inhield dat supplementair één of meer gehele of gedeeltelijke ambten uit de gemeentekas werden betaald. Het was ook een manier om op te boksen tegen de ‘concurrentie’ van binnen en buiten Roosdaal, om te overleven tot in betere tijden met meer inschrijvingen, die er ook gekomen zijn. Vanwaar die opbloei? Uiteraard waren er de significante injecties vanuit de gemeentekas (betalen van bijzondere ambten, kosteloos vervoer, zwemmen, … ook nieuwbouw in alle vestigingsplaatsen), maar er was eveneens de (grotere) motivatie/inzet van directies en personeel, evenals de gewijzigde tijdgeest bij de ouders. Het resultaat was dat  op 1 februari 2009 er 131 kleuters en 250 leerlingen naar Triangel gingen.
* Hoofdonderwijzers zonder klas/schoolhoofden/directeurs
Hippolyte Elpers van 5 april 1965 tot 10 april 1973
Gerard Van Nerom van 6 mei 1974 tot in januari 1986. In 1978 in ziekteverlof, vervangen door Frans Kestens, waarnemend schoolhoofd tot 5 januari 1986
Florent Evenepoel van  januari 1986 tot 31 augustus 1993
Adrien Lemaire van 1 september 1993 tot 31 augustus 1996
Marieke Geeroms van 1 september 1996 tot 31 december 2013
Peggy Meert vanaf 1 januari 2014
Vanessa Geeraerts vanaf 1 september 2018 voor vestigingsplaats Strijtem, vanaf 1 september 2019 ook voor vestigingsplaats O.L.V.-Lombeek
* Vestigingsplaatsen:
- O.L.V. Lombeek, Koning Albertstraat 189 Roosdaal
In 1965 was de gemeenteschool er een jongensschool met twee klassen, een eerste klas met de eerste graad, een tweede klas met de tweede en derde graad samen! En dat bleef ook zo de volgende jaren tot in 1982. Toen zaten er in die tweede klas nog 6 jongens die dan zijn overgestapt naar de gemeenteschool in Pamel. Maar in 1982-1983 werd ook gestart met een gemengd eerste leerjaar waarin 10 leerlingen zaten, in 1983-1984 gegroeid tot een graadklas met 19 leerlingen. De volgende jaren nam de school telkens met een leerjaar toe, tot er zes leerjaren waren of drie klassen met de eerste, tweede en derde graad; op 1 februari 2009 bevolkt met 34 leerlingen.
In 2008 werd er gestart met gemeentelijk kleuteronderwijs, eerst nog in de gebouwen van de vroegere vrije kleuterschool, vanaf 1 september 2009 in twee nieuw gebouwde kleuterklassen palend aan de lagere school. Op 1 februari 2022 werden er 36 kleuters geteld.
- Poelk, Ninoofsesteenweg 44 Roosdaal
De lagere school behield nog wel (twee?) graadklassen maar kwijnde de jaren nadien toch verder weg. Zo zaten er in het schooljaar 1980-1981 in het eerste graadklasje nog 5 leerlingen (3 in het eerste en 2 in het tweede leerjaar). Ook de gebouwen raakten er verwaarloosd. Niet verwonderlijk dat de lagere school op 30 juni 1981 de deuren sloot.
De kleuterschool had soms één, soms twee kleuterklassen. Zo werd er in 1972 een kleuterklas afgeschaft, maar in 1983 werden nog 33 kleuters geteld in twee kleuterklassen. De school bleef actief tot 30 juni 1988, toen ze was gereduceerd tot één kleuterklas.
- Pamel, Brusselstraat 27, Roosdaal
Was in 1965 een jongensschool met 6 klassen-leerjaren. Op initiatief van burgemeester Van Cauwelaert onderwezen in het 5e en 6e leerjaar in eenzelfde klas niet één maar verschillende onderwijzers. Elk gaf één bepaald vak (Nederlands, wiskunde, Frans) of een groep van vakken (aardrijkskunde, geschiedenis en wetenschappen), bovendien gaf er ook een tekenleraar, een leraar L.O., … les. Uiteraard gaven zij 'hun' vak of vakken dan in (minstens) beide leerjaren. Het was in de jaren (19)70 – (19)80 toch wel uniek! Desondanks daalde het aantal leerlingen, tot 126 in 1983.
Vanaf het schooljaar 1985-1986 werd ook de gemeenteschool in Pamel gemengd.
In 1987 werd er na de paasvakantie gestart met een kleuterklas en op 1 september 1988 werd de kleuterschool van Poelk overgeheveld naar Pamel-centrum, goed voor een tweede kleuterklas.
Rond de eeuwwisseling werd de school uitgebreid met een refter en erboven klaslokalen en een onderwijzerslokaal, ook het sanitair werd vernieuwd, verruimd; in 2001 kwam er eveneens een groter afdak. Door een zware brand op 20 juni 2006 werden twee klassen vernield en liepen de zolderklassen, traphallen en gangen zware roet- en waterschade op. Het onderzoek wees uit dat het om brandstichting ging. Op 1 september geraakte bijna alles hersteld!
Op 1 februari 2009 was het aantal leerlingen gestegen tot 148. Op 1 februari 2022 werden er 101 kleuters geteld.
- Strijtem, Strijtemplein 30 Roosdaal
In 1965 kwamen op vraag van het gemeentebestuur 38 Strijtemse kleuters over van de Sint-Martinusschool, samen met hun kleuterjuf An Lauwaert. Het was het begin van kleuteronderwijs in de Strijtemse gemeenteschool. In 1967 werd een berghok als klaslokaal ingericht voor een tweede kleuterklas. Beide kleuterklassen telden in 1983 samen 37 kleuters.
Midden 1987 werden twee prefab-kleuterklassen opgetrokken, uiteraard met aangepaste sanitaire ruimtes.
In 1990 zaten er 36 kleuters in beide kleuterklassen.
De lagere school omvatte in 1965 twee klassen: tot begin de jaren (19)70 een klas met de eerste graad en een klas met een tweede en (al of niet gehele) derde graad, daarna twee klassen met alleen een eerste en een tweede graad. In 1965 werden 35 leerlingen geteld, in 1975 volgden er 37 leerlingen de lessen waarvan 25 jongens en 12 meisjes. Immers na 1965 bevolkten geleidelijk aan naast jongens ook meisjes de klassen. In 1989-1990 zaten er in de eerste graad 19 leerlingen, in de tweede graad 15 leerlingen en werd er opnieuw gestart met een vijfde leerjaar, waarin 7 leerlingen, maar die klas werd al in 1990 weer afgebouwd. In juli 1996 keurden de gemeenteraadsleden terug de inrichting van een derde graadklas goed, met een 5e leerjaar en in 1997 een 6e leerjaar.
Rond de eeuwwisseling werd er opnieuw gebouwd: een ‘hoofdgebouw met ingang en trappenhuis, klassen en leraarslokaal. Aansluitend links kwam een reftergebouw en losstaande sanitaire blok met cederhoutbekleding. Een grote licht doorlatende luifel over ingang en sanitair blok verbindt de verschillende bouwvolumes.’ (8)
Op 1 februari 2009 volgden er 68 leerlingen de lessen. Op 1 februari 2022 werden er 56 kleuters geteld.

6.4. Bibliotheek
Op 14 november 1986 keurde de gemeenteraad de nieuwe (9) oprichting van een Plaatselijke Openbare Bibliotheek goed, beheerd door een Raad van Bestuur, bijgestaan door een vaste Commissie van Advies. Voorzitter van de Raad van Bestuur werd Hubert De Bolle. Achteraan de gemeenteschool werden lokalen heringericht, boeken werden aangekocht, gecatalogiseerd, gekaft, in de rekken gezet en ... ook al uitgeleend, zodat bij de officiële opening op 17 juni 1988 er al 5054 boeken leesklaar stonden voor reeds 455 lezers.

6.5. Gemeenschapscentrum Het Koetshuis
In oktober 2001 ging de gemeenteraad akkoord te onderhandelen met de familie Van der Kelen over de verkoop van het vroegere koetshuis en omliggende gronden van het kasteel van Strijtem. De restauratie van het gebouw mocht maximaal 1 miljoen euro kosten.
Uiteindelijk, want de gemeeente was niet de enige kandidaat-koper, werd in 2003 de koopakte ondertekend. Het koetshuis moest een thuishaven worden voor de muziekacademie. Bovendien was er in Roosdaal al jaren vraag naar een goed uitgeruste schouwburg. Aldra bleek dat die schouwburg niet in het koetshuis, maar ernaast en omwille van het landschap (10), grotendeels ondergronds moest worden gebouwd, wat uiteraard de kostprijs de hoogte injoeg. In maart 2005 bracht minister-president Leterme met de graafmachine de werken op gang. Het koetshuis zelf werd grondig gerenoveerd en verbonden met de schouwburg. Uiteindelijk liep de kostprijs op tot 2,23 miljoen euro.
Spanningen met het architectenbureau, met aannemers, problemen met het grondwater, ... en zelfs sabotage (dixit een der schepenen) werden overwonnen, want op 13 juni 2008 zette Het Koetshuis officieel de deuren open, gevolgd door een opendeurweekend waarop veel volk afkwam.

Vooral voor de muziekacademie (toegang Strijtemplein) is het centrum een weldaad en ook jeugdhuis Splinter heeft in het koetshuis zijn lokaal. Voor het culturele en verenigingsleven van Roosdaal is de schouwburg (toegang Kristus Koninglaan) met 280 zitplaatsen, tegelijkertijd uitdagend en kansrijk. Verder is er in het koetshuis een polyvalente zaal voor 50 personen en ook een 'danszaal', zijn er tentoonstellingsruimten in de gewelfde kelders (waar sinds augustus 2013 ook Erfgoed Rausa is gehuisvest) en op de zolder (met unieke schouwconstructie) en zijn er diverse kleinere vergaderlokalen. Ook is er een cafetaria, en buiten een evenementenweide.
Juridisch is het 'Gemeenschapscentrum Het Koetshuis' een door het gemeentebestuur opgericht Autonoom Gemeentebedrijf dat een eigen rechtspersoonlijkheid heeft en aldus grotendeels autonoom kan werken, maar wie de samenstelling van de raad van bestuur en het directiecomité bekijkt weet dat dit AGB in feite een verlengsel is van de gemeenteraad en vooral van het schepencollege.

6.9. Begraafplaatsen
Op de Rustheuvel kwam er in 1977 een nieuwe begraafplaats voor Borchtlombeek.
Aan de Lostraat werd in 1982 een nieuwe begraafplaats aangelegd, voor Pamel en Strijtem. (12)
Vanaf 10 juni 2019 was er ook een begroetingsruimte beschikbaar (ingehuldigd op 27/10/2019).

foto 2019

----------------------------------------------------------------------
(1) Toch liep het niet altijd even vlot: Op 20 juli 1963 werd het voorstel tot fusie door de gemeenteraad van Pamel zelfs afgewezen. De raad stelde dat eerst de financiële toestand van Strijtem en O.-L.-Vr.-Lombeek moest worden onderzocht en verwachtte van de centrale overheid, indien nodig, financiële hulp.
Ook na de verkiezingen spande het even, omdat Strijtem niet in het nieuwe schepencollege en O.-L.-Vr.-Lombeek zelfs niet in de nieuwe gemeenteraad was vertegenwoordigd.
(2) Joos Florquin: 'Ten huize van ...', Davidsfonds, Leuven, 1981; 359 p.+foto's. Aldaar p. 277: volgens Emiel Van Cauwelaert.
(3) Ook in de 15e eeuw: trosendale, troesendale. Vanaf het midden van de 16e eeuw valt de begin t (= het) weg.
(4) Die kouter ligt tussen de Koning Albertstraat en de Daalbeekstraat.
(5) Kon. Besluit van 10/4/1964.
(6) Gerard Van Herreweghen vond Roosdaal een miskleun. Hij opteerde voor Pamel, de grootste deelgemeente, gaf argumenten, probeerde plaatselijke politici te beïnvloeden, schreef brieven naar hogere instanties, ... hoopte zelfs dat men de beslissing zou herzien. En de oppositie volgde ...
Hendrik Borginon in brief: 'Roosdaal blijft voor mij een kunstmatige, door geen ernstige reden opgelegde of gewettigde benaming, ...'.
Bert Decorte daarentegen noemde het een bucolieke (of idyllisch-landelijke) naam. In 'Kortom Bert Decorte', uitg. Orion, 1971, 188 p. Aldaar p. 165.
(7) Beslist op de gemeenteraad van 9-11-1977 en door de hogere overheid bekrachtigd op 25-4-1980.
(8) Luc Van Cauwelaert in ‘Rausa’, tijdschrift van Erfgoed Rausa, 5e jg., nr. 6, september 2017.
(9) Voordien, bij gemeenteraadsbeslissing van 13 december 1971, was er al op Ledeberg in de oude gebouwen van het pensionaat een biliotheek opgericht, maar het was door de gebrekkige accommodatie en de beperkte middelen een initiatief van korte duur.
Op 13 november 1981 richtte de gemeenteraad een P.O.B. op, maar dan meer pro forma, om in orde te zijn met het decreet.
(10) Terecht, maar langs het Strijtemplein en de Generaal de Fariaustraat mocht het zicht (op het koetshuis) wel belemmerd worden door nieuwbouw tot dichtbij het koetshuis!?
(11) Gedurende die vier maanden konden de Roosdalenaren in Ternat hun afval kwijt.
(12) De eerste voor wie een graf gestoken werd was J.B. Van Cutsem.





Aangevuld in april 2024.