boomstructuur: startpagina >
artikelindex Marge > artikel


Op Kattem stond een semafoor

In de jaren (17)90 ontwikkelden Claude Chappe en zijn broers in Frankrijk een optische telegraaf. Op een afstand van 10 km (soms meer, soms minder) van elkaar stond er op een heuvel of toren telkens een semafoor: een paal met een beweegbare dwarsbalk die aan elk uiteinde een eveneens beweegbaar balkje droeg.

Vanaf het ‘seinhuis’ beneden de paal kon de telegrafist met behulp van kabels zijn semafoor in 196 verschillende, op grote afstand nog zichtbare posities zetten, die elk een (letter of cijfer van een) geheime code (waarvan hij de inhoud niet kende) of een ander bericht (dienstmededelingen als congé, storing) verbeeldden. Met een verrekijker had hij zicht op de twee naaste semaforen, nam met zijn semafoor de posities (code/bericht) van de ene semafoor over en toonde ze aan de telegrafist van de andere semafoor die ze overnam, en zo verder; uiteraard werd doorgeseind in beide richtingen. Het was ‘Napoleons internet’ met een voor die tijd verbluffende snelheid. (1)
In 1803 werd de lijn Parijs-Rijsel verlengd tot Brussel (2):

Volgens deze kaart verliep de lijn over Pamel, waarschijnlijk over de heuvelkam van Kattem, waar de telegrafist Mathurin Sorbé (3) woonde. Naar zijn kleindochter Alice Clottemans stond de semafoor aan de Herststraat ter hoogte van huidig nr. 5. Dus op Kattem, aan de grens tussen Borchtlombeek en Pamel, maar wel op Borchtlombeek. (4) Ongetwijfeld trok Mathurin elke morgen naar zijn observatiepost waar hij codes/berichten ontving van, doorstuurde naar de semaforen die stonden te (Sint-) Antelinks en te Dilbeek en die hij door zijn verrekijker kon zien.






------------------------------------------------------------------------
(1) Een code van Parijs doorzenden naar Rijsel duurde dertien minuten. Een koerier te paard had daar twintig uur voor nodig.
(2) Nadien doorgetrokken naar Antwerpen en verder naar Nederland.
(3) Mathurin Sorbé, soldaat van de Napoleontische legers, gewond, aangesteld als telegrafist, te Borchtlombeek getrouwd en overleden. Hij is niet de enige vreemde soldaat die in onze contreien bleef ‘hangen’. Zo ook Joachimus Josephus Grispé.
(4) Dat vertelde Alice aan kleinzoon Leon Brion die er heden (2023) op nr. 5 woont.