boomstructuur: startpagina >
artikelindex Marge > artikel


Stenen Kruis, waar Frans Carlier verongelukte.

Op de korte, steile bergaf van de Profetenstraat (vanaf de Kattemstraat) (1) sukkelde op 17 juli 1783 om 7 uur 's morgens Frans Carlier onder zijn kar en overleed ter plaatse aan zijn verwondingen. De plaats waar het ongeluk gebeurde was Pamels. Vandaar dat de pastoor van Pamel er werd bij geroepen en Frans de laatste sacramenten toediende. (2) Omwille van de hitte werd hij nog dezelfde dag, al om 9 uur begraven. De uitvaartmis was de volgende dag.
Franciscus Joannes Carlier was de zoon van Denijs Carlier (Herne 14/9/1705-Sinte Reneldis/Saintes 12/5/1764) en Barbara Thienpont (Herfelingen 30/11/1705-Kattem 6/2/1786). Frans werd te Lettelingen geboren op 1 juli 1747, bleef ongehuwd. In 1772 had Barbara, toen al 8 jaar weduwe, de pacht van het hof te Kattem overgenomen.
Enkele maanden na de dood van haar zoon liet Barbara aan de Profetenstraat op de hoek met de Hazeveldweg een stenen herdenkingskruis oprichten:


foto 2009 (3)

Op de sokkel stond gebeiteld:

ANNO DOMINI 1783
HIER ES VERONGELUCKT
MET DE WAEGEN
F.J. CARLIER
JONCKMAN SONE VAN
DE WEDUWE CARLIER
PACHTERESSE TOT
HET HOF TE CATTHEM
OVERLEDEN DEN 18 JULY (4)

Na meer dan twee eeuwen was het kruis in slechte staat, was in 2024 zelfs niet meer te redden. Zo oordeelde Team Kattoem en besliste daarop een nieuw kruis op te richten. De oproep ‘Red Het Stenen Kruis’ kreeg heel wat respons, ook financiële. Het nieuwe kruis werd ten opzichte van het oude kruis geplaatst aan de overzijde van de straat, op het driehoekje tussen de Profetenstraat en de Hoogstraat, opvallend voor elke voorbijganger. Op 14 december werd het feestelijk ingehuldigd.
Intussen was ook al beslist het oude Stenen Kruis, geschiedkundig waardevol en nostalgisch mooi in zijn eenvoud, op te graven en het een ‘ere(bewaar)plaats’ te geven. De opgraving gebeurde op 16 februari 2025, waarna het kruis achteraan in de kerk van Kattem werd geplaatst. (5)
Toen ontdekte men op het kruis, onder de vorige nog een tweede tekst, die vele jaren verborgen zat onder de opgehoogde grond:

HOF TER CATTHEM
OVERLEDEN DEN 18 JULI
EN DE BEGRAVEN
IN DE PROCHIE VAN
PAMEL BIDT GODT
VOOR DE RUST VAN
SYN ZIEL
RIP

Niet enkel was de pastoor van Pamel bij het ongeval geroepen, maar Frans werd ook in zijn 'prochie' begraven, in zijn kerk dus die toen te Pamel aan de Dender stond en dit ondanks Frans parochiaan van Borchtlombeek was.

Volledig uit de grond bleek het kruis 2,2 m hoog (!) te zijn en bij nader toezien zag Team Kattoem dat de zijwanden van het kruis fijn gebouchardeerd waren en ontdekte het er ook sporen van smeedwerk op. Oorspronkelijk was het Stenen Kruis dus mogelijk een grootser monument.







------------------------------------------------------------------------
(1) De straten worden hier genoemd met hun hedendaagse benamingen.
(2) De pastoor noteerde het voorval dan ook in het toenmalig Pamels bevolkingsregister en schreef er bij dat Frans 'parochianus Lombeca castri' was of parochiaan van Borchtlombeek.
(3) 'Stenen Kruis', werd ook een gekend toponiem: 'het is gebeurd aan 't Stenen Kruis'.
(4) De pastoor schreef 17 juli, maar op het kruis werd 18 juli gebeiteld.
De letters op het kruis werden in de loop der jaren waziger, waardoor later sommigen, o.a. pastoor De Bondt 1733 meenden te ontwaren als jaar van het ongeluk.
(5) Men dacht eerst het kruis te plaatsen in de kapel aan de Kapelleweg, maar het bleek te groot voor de kapel.







Aangevuld in mei 2025.