boomstructuur: startpagina >
AZ-index > artikelindex P > artikel


Provinciaal Proefcentrum voor Kleinfruit (P.P.K.)

Provinciaal Plattelandscentrum Peerenbosch

1958-1994
Omwille van het groeiend aantal leerlingen in haar scholen te Anderlecht, o.a. voor tuinbouwonderwijs (1), zocht de provincie Brabant in de jaren (19)50 elders naar uitbreiding. In 1958 kocht de provincie in Pamel aan de Molenstraat circa 7 ha gronden. Door bijkomende aankopen groeide het domein tot ongeveer 15 ha, waarop in 1964-1965 de eerste gebouwen werden opgetrokken. Intussen was men in de winter van 1960-61 al begonnen met het planten van appel-, peren- en pruimenbomen, hoofdzakelijk laagstammen. Geleidelijk aan werd ook kleinfruit aangeplant zoals tros- en kruisbessen, frambozen, aardbeien, ... eveneens groenten, kruiden, ... en steeds maar nieuwe variëteiten, ... en ook sierplanten kregen een plaats.

 

foto 1987
 

Door het oprichten in 1970 van serres, over een oppervlakte van 50 a,

 

foto 1986
 

kregen de Anderlechtse tuinbouwscholen te Pamel nog meer mogelijkheden tot experimenteren met teelten en teeltmethoden, o.a. hydroculturen, substraatteelten met opbrengst over de meeste maanden van het jaar (van tomaten, paprika's, komkommers, ...); containerteelten (van aardbeien, frambozen, braambessen, ...) in bakken met steenwol, of met een grof veenmengsel, ...; bewaren van plantjes in de koelkast tot op het geschikte moment; emmerteelten; ... hommels voor een goede bestuiving (2).
Belangrijk daarbij was dat in 1989 de landbouwdienst van de provincie Brabant zelf startte met praktijkproeven specifiek op aardbeien en ander kleinfruit, waaruit geleidelijk aan het latere Pamelse proefcentrum zou groeien.
In 1992 kwamen er in plastic nog 2 warenhuizen (zo noemde men verscheidene kappen naast elkaar), 2 tunnels en ook wandeltunnels bij.
In 1994 verwonderde het de Pamelaars dan ook niet meer, al in april in de dagbladen te lezen:

 



 

Dagelijks reden er schoolbussen tussen Anderlecht en Pamel en brachten zowel Franstalige als Nederlandstalige leerlingen ter plaatse die te Pamel, en dat was toch één van de hoofdopdrachten van de proeftuin van toen, ondervinding konden opdoen in de tuinen, op de velden, in de serres.
Eenmaal per jaar werden de deuren opengezet. Ook dan pendelden schoolbussen, zij het met bezoekers, tussen Anderlecht en Pamel. In de proeftuin werd er informatie gegeven over het tuinbouwonderwijs en konden de serres bezocht worden, ondersteund met de nodige uitleg. Daarbij maakten tal van activiteiten deze dagen telkens tot een feest: tentoonstelling van oude landbouwmachines, verkiezing van de aardbeiprinses of bloemenfee, aardbeiententoonstelling/vanaf 1991 Dag van de Aardbei (3), wandelzoektocht, ... barbecue. Deze opendeurdagen trokken dan ook telkens uitzonderlijk veel volk.
Ook organiseerden tuinbouwschool en vriendenkring verscheidene jaren na elkaar stages voor jongeren en eveneens snoeidemonstraties.

 



1995-2020

Als gevolg van de splitsing van de provincie Brabant kwam het domein in 1995 onder het beheer van de provincie Vlaams-Brabant, als een afzonderlijke instelling, 'Het Provinciaal Proefcentrum voor Kleinfruit' (P.P.K.).
Enerzijds behield het tuinbouwonderwijs uit Anderlecht nog het gebruiksrecht van een significant deel van de gronden, serres en gebouwen, anderzijds experimenteerde het P.P.K. met alle mogelijke teelttechnieken van kleinfruit (aardbeien, framboos, rode en witte bes, bramen, ...): substraatteelten; onderzoek naar de beste bemesting; naar een goede bestuiving door insecten; naar de volledig biologische controle van ziekten en insecten, zonder chemische middelen.
Uiteraard werd er daartoe regelmatig geïnvesteerd, zoals in 1998 toen een nieuwe substraatunit, serre en koelcel werden geïnstalleerd.

> 2001 (in Het Nieuwsblad):

 

> 2004 (Het Nieuwsblad):
'Begin 2004 bezorgde de controleorganisatie BLIK het Pamelse Proefcentrum het biolabel'. (voor de teelt van o.a. aardbeien en frambozen)

> 2008 (op de website van Vlaams-Brabant/proeftuin):
'Dankzij de ontwikkeling van nieuwe technieken is de proeftuin erin geslaagd een biologische volwaardige aardbeiteelt voor het eerst commercieel haalbaar te maken.'

> Opmerkelijk in de vele jaren was de evolutie in de teelt van kleinfruit: van een tradionele teeltwijze over een substraat- of containerteelt terug naar de grondteelt, maar dan op de meest duurzame manier. Ook werden er, om te beantwoorden aan noden, naast kleinfruit o.a. kersen geteeld en werd midden de jaren (20)10 een 'reddingsactie' van de Schaarbeekse kriek opgestart.


Natuurlijk konden de telers bij het P.P.K. terecht voor informatie, konden zij ook de site bezoeken:
 


foto 2008

 

Jaarlijks waren er meerdere vormingsactiviteiten, b.v. in februari 2009 cursus biologisch telen, in maart 2013 snoeidemonstratie, in juni 2015 rondleiding op de proefvelden van de bio-aardbeien, in februari 2016 voordrachten over de biologische teelt van aarbeien/kleinfruit.
Bovendien, de traditie verder zettend, organiseerde de dienst land- en tuinbouw van de provincie Vlaams-Brabant/het P.P.K. jaarlijks een opendeurdag, die alternerend Dag van de Tuinbouw (of Opentuindag) of Dag van de Aardbei werd genoemd; met rondleidingen, demonstraties, proeverij, ... muzikale animatie. Samen met o.a. de scholengroep Elishout, tot 2016, waarvoor het uiteraard ook een infodag was.

Ook jaarlijks was in het P.P.K. de controlepost (met vele activiteiten) van de Gordel ondergebracht, was het vertrek- en aankomstplaats van de Roosdaalse sneukeltocht, ... werd het zelfs trefpunt voor het straatfeest van de Molen- en de Gasthuisstraat. Allen maakten graag gebruik van de gastvrijheid en de toch wel riante mogelijkheden die het P.P.K. bood: o.a. de grote zalen gelijkvloers in het hoofdgebouw, dat in 2004 nog werd verhoogd met een verdieping, waarin o.a. een multimedia vergaderlokaal werd ondergebracht.


In 2006 stelde de provincie ongeveer 1,75 ha van het domein ter beschikking van de Valier (4), in 2008 vestigde Pajottenland+ er zich. Zij waren de voorlopers in een trend naar een gewijzigde bezetting van de site. Die trend zat ook al enigszins in de evolutie van de benaming, van 'Provinciaal Proefcentrum voor Kleinfruit' naar, ca. 2015, gewoon 'Proefcentrum Pamel'. Maar de grote verandering kwam er na het volledig vertrek in 2016 van de tuinbouwscholen, waardoor een deel van de gronden, serres en gebouwen vrijkwam. Er werd toen een masterplan uitgewerkt dat aangaf wat de site zou worden, een plattelandscentrum. Het hoofdgebouw werd grondig gerenoveerd, met op de verdieping les- en vergaderlokalen, kantoren, een grote bureauruimte en een refter. Buiten kwamen er nieuwe tunnels voor het praktijkonderzoek. Om het centrum klimaatneutraal te maken werden twee biomassaketels in werking gesteld die genoeg energie moeten leveren om de gebouwen te verwarmen. De houtsnippers ervoor zouden komen van het ecologisch kapbeheer en groenonderhoud op de site zelf en in de buurt. Bovendien werden zonnepanelen geplaatst die moeten zorgen voor duurzaam geproduceeerde elektriciteit. Ook zou er onderzoek gedaan worden naar half doorschijnende zonnepanelen die dienen als dak, in plaats van plasticfolie. Tenslotte werd het waterverbruik volledig circulair, waarbij 'elke' regendruppel wordt hergebruikt, opgevangen via drainagebuizen of afgevloeid naar een waterreservoir.



2020-
Intussen waren ook de partners geselecteerd die op de site zouden (samen)werken en in de tweede helft van 2020 werd het centrum dan opgestart onder een nieuwe naam: 'Provinciaal Plattelandscentrum Peerenbosch' (5) 'Een plaats voor rurale bedrijven en expertise rond biologische en duurzame landbouw, natuur- en landschapsonderhoud. De partners die er onderdak vinden, versterken elkaar. Zo speelt het Provinciaal Plattelandscentrum Peerenbosch een voorbeeldrol voor de omliggende gemeenten en groeit de site verder uit als een ontmoetingsplaats in het Pajottenland.' (6)

De partners bij de start waren: (6)



 

Enkele getallen genoteerd in 2020 (7):

- 12 000 m² serres
- 10 hectare teelt op biologische percelen
- 8,8 hectare akkers

* Al,
- 850 larven en adulten taxuskevers geteld
- 71 000 Suzuki vliegen geteld
- sinds 2012 in een bijenhal 8 bijenvolken
- 817 Schaarbeekse kriekelaars aangeplant
- 60 gebruikers van teeltagenda’s
- in contact met 149 kleinfruit- en aardbeibedrijven

* Alleen al in 2020,
- 20 aardbeirassen getest
- 62 000 frambozen geplukt en beoordeeld in onderzoek

* Jaarlijks,
- 80 vormingsactiviteiten
- 20 onderzoeksafdelingen onder tunnel
- 15 000 bezoekers
.

 






--------------------------------------------------------------------
(1) Toen o.a. het Provinciaal Intituut voor Tuinbouwonderwijs, later het Provinciaal Hoger Instituut voor Tuinbouw en Scheikunde (P.H.I.T.S.), onder het overkoepelende Centrum voor Onderzoek en Onderwijs in de Voedingsindustrieën (C.O.O.V.I.). Na de splitsing van de provincie Brabant werden de Nederlandstalige scholen gegroepeerd onder de naam Elishout.
(2) Toen het P.H.I.T.S. vanaf 1986 ook de lagere beroepsafdeling landbouw aanbood, werden er te Pamel zelfs konijnen gekweekt, later liepen er op de buitenliggende percelen ook koeien en stieren.
(3) Samen met o.a. het Nationaal Verbond van Aardbeienkwekers. Afwisselend ging die nationale aardbeiententoonstelling en -keuring/Dag van de Aardbei door, het ene jaar te Pamel, het volgend jaar te Leuven.
(4) In het boerderijwinkeltje van De Valier.werden aardbeien, frambozen, ... van het P.P.K. verkocht.
(5) Naar het toponiem van enkele gronden op de site. Zoals voetweg 45 die langs/achter het domein loopt Peerenboschweg wordt genoemd.
(6) In de brochure 'Hier oogst je kennis' van de Provincie Vlaams-Brabant, 2020, 32 p. Aldaar p. 14.
(7) In 'Hier oogst men kennis' o.c. (noot 6). Aldaar pp 27-30.